Thị trường xe cũ hiện nay hoạt động rất sôi nổi nhưng việc quản lý vẫn chưa thực sự hiệu quả khi vẫn còn tồn tại những lộn xộn như: Giấu lịch sử tai nạn, định giá bất hợp lý, tình trạng tua công-tơ-mét… khiến quyền lợi người mua chưa được đảm bảo.
Dữ liệu thông tin – “chìa khóa” vạn năng?
Anh Phạm Luân, một chuyên gia ô tô đang sinh sống tại Mỹ chia sẻ rằng không chỉ riêng ở Việt Nam mà việc mua ô tô cũ ở Mỹ cũng khá phức tạp. Cho dù có hệ thống kiểm tra lịch sử xe nhưng chủ xe đã mang đi sửa tại những gara không được phép kinh doanh thì cũng khó lòng kiểm tra được hết và chính xác lịch sử xe.
Tuy nhiên, anh Luân cũng cho biết tại Mỹ có các website trả phí (khoảng 39 USD) kiểm tra lịch sử của xe như Carfax, Autocheck mà nước ta chưa có.
Các đại lý bảo hiểm và trung tâm dịch vụ sửa chữa (chính hãng lẫn ngoài hãng nhưng được cấp phép kinh doanh) đều bắt buộc phải thường xuyên cập nhật thông tin trên các trang web này. Do đó, nếu không tìm được thông tin nào của chiếc xe trên những trang web này, tốt nhất là bạn đừng nên mua nó.
Anh Luân đồng thời còn lên án một số hãng bảo hiểm hay nhân viên bảo hiểm đã mách các chủ xe đưa xe bị tai nạn đến các gara ngoài để sửa nhằm tránh bị lưu thông tin như khi sửa tại các đại lý chính hãng. Thực chất, việc giảm chi phí sửa chữa này lại đem lợi về cho bên bảo hiểm.
Chuyên gia ô tô Nguyễn Minh Đồng khuyên khách hàng mua ô tô cũ không nên chỉ nhìn qua nước sơn và quá tự tin vào hiểu biết của mình. Bởi lẽ kỹ thuật xe hơi rất phức tạp và cần đưa vào gara chính hãng để kiểm tra. Vả lại, tại đây còn lưu lại số máy xe đã từng sửa chữa những gì.
Kể cả xe đã từng bị tai nạn, thuỷ kích mà chủ xe không đưa đến gara chính hãng khiến không thể tra được chính xác lịch sử thì những kỹ thuật viên với kinh nghiệm và “cặp mắt chuyên nghiệp” vẫn có thể sẽ phát hiện được những lỗi sửa “bậy” bên ngoài.
Ông Đồng cũng gợi ý người mua nên thoả thuận trước với người bán rằng nếu đưa xe đến gara chính hãng mà kiểm tra ra lỗi tai nạn hoặc không như những gì chủ cũ nói thì người bán xe cũ phải chi trả chi phí kiểm tra.
Ông Trần Hữu Minh, Phó chánh Văn phòng Ủy ban ATGT Quốc gia cho biết, cơ quan quản lý ở nước ngoài có hệ thống dữ liệu chung gồm tất cả các thông tin về bảo hiểm, tai nạn giao thông, vi phạm trật tự ATGT… Doanh nghiệp có thể tiếp cận để dùng và bán lại cho người dân dưới hình thức dịch vụ. Nhờ vậy, tất cả người dùng đều có thể kiểm tra được thông tin liên quan đến đăng kiểm, bảo hiểm, vi phạm… nếu muốn.
Giải pháp nào?
Ông Trần Hữu Minh nhận định nếu quản lý tốt được thị trường xe cũ hiện nay, người dân sẽ được tiếp cận xe đã qua sử dụng với giá thành phù hợp hơn mà vẫn đảm đảo được minh bạch trong mua bán, từ đó tiết kiệm được chi phí xã hội.
Pháp luật tuy đã cấm nhưng quy định lại chưa được cụ thể hoá rõ ràng khi đề cập về trách nhiệm của các bên có liên quan nếu can thiệp vào an toàn kỹ thuật phương tiện, thay đổi thông tin thông số, cấu tạo phụ tùng phương tiện.
Ông Minh cho biết, tại các nước phát triển, xưởng sửa chữa bảo dưỡng có thể từ chối nhận làm nếu yêu cầu bảo dưỡng của chủ xe không đảm bảo an toàn. Bởi lẽ, đã nhận thì phải có trách nhiệm, mà trách nhiệm ở đây lại rất lớn. Nếu làm không đàng hoàng, có thể bị đóng cửa cả xưởng, những người liên quan có thể bị truy tố hoặc phạt tiền, cấm hành nghề vĩnh viễn. Áp dụng với trường hợp của Việt Nam, nếu pháp luật cấm tua công-tơ-mét, thanh tra sẽ có căn cứ để kiểm tra, quản lý chặt, xử phạt nghiêm minh, hạn chế hành vi vi phạm.
Khi được hỏi về tình trạng người bán cung cấp thông tin không chính xác cho người mua, ông Minh cho rằng trách nhiệm này thuộc về cơ quan quản lý khiến người mua phải chịu rủi ro rất lớn.
Ông Minh cũng đưa ra gợi ý hình thành hệ dữ liệu phương tiện và chia sẻ phân quyền sao cho phù hợp để cải thiện vấn đề đảm bảo chất lượng phương tiện.
Chẳng hạn như phương tiện vào đăng kiểm sẽ được lưu trữ những thông tin cần thiết, đặc biệt là thông tin về công-tơ-mét. Những thông tin này được chia sẻ lại cho một số doanh nghiệp bảo hiểm, cơ quan quản lý và thậm chí một số doanh nghiệp làm dịch vụ để người dân trả có thể phí đổi lấy thông tin về xe khi nhu cầu kiểm tra.
Ông Minh nhấn mạnh người mua hiện nay đang phải gánh trên vai việc kiểm soát chất lượng ô tô cũ trên thị trường trong khi có rất nhiều cơ quan có thể điều tiết trách nhiệm của 2 bên. Để mua được một chiếc xe cũ tốt, họ phải có đầy đủ kiến thức, thông tin, quan hệ… Do đó, các cơ quan quản lý phải vào cuộc để đảm bảo tính minh bạch trong mua bán, giúp người dân giảm rủi ro rước phải cục nợ khi đi mua xe cũ.
