Hộp số sàn
Như một đứa “con so”, hộp số sàn được ra đời sớm nhất với cấu tạo đơn giản, giá thành rẻ nhất nhưng độ tin cậy lại cao. Các tài xế dịch vụ hay chọn những loại xe có hộp số này vì nó đem lại cảm giác chân thật hơn so với các loại hộp số tự động.
Việc truyền mô-men xoắn từ động cơ xuống hộp số sàn sử dụng loại ly hợp ma sát dạng đĩa để ngắt hoặc kết nối. Loại ly hợp này được điều khiển bởi tài xế thông qua chân côn, bên trong hộp số là các trục sơ cấp như đầu vào của động cơ, thứ cấp là đầu ra và trung gian đối với hộp số 3 trục. Các tỷ số bánh răng ăn khớp với nhau trên các trục sẽ tạo ra các tỷ số truyền tương ứng với từng cấp số của xe.
Người lái xe chuyển số dễ dàng bằng cách đạp chân côn để ngắt kết nối từ động cơ xuống hộp số, kết hợp với nhiều thao tác theo sơ đồ có sẵn trên cần số, qua đó giúp các bánh răng gài số đến được vị trí bánh răng tương ứng với cấp số.
Ưu – Nhược điểm của hộp số sàn
Ưu điểm
- Tiết kiệm nhiên kiệu đáng để
- Ít trục trặc, thời gian bảo trì lâu hơn các hộp số tự động và CVT
- Bảo dưỡng, sửa chữa dễ dàng và tốn kém ít chi phí
- Mang lại trải nghiệm mạnh của động cơ, cảm giác lái chân thật
- Giá rẻ so với các loại hộp số khác
Nhược điểm
Nhiều người không thích hộp số sàn, đặc biệt là phụ nữ vì nó đòi hỏi vận hành nhiều thao tác. Đặc biệt trong giờ cao điểm khiến người lái xe phải thao tác thường xuyên, cố gắng “rà” côn để xe không bị tắt máy. Việc này sẽ gây ra điều bất lợi đối với những người già và những người bị bệnh về xương khớp.
Hộp số tự động
Đây được xem là loại hộp số có cấu tạo phức tạp nhất trên thị trường hiện nay. Tuy nhiên ngày nay không khó để tìm thấy các mẫu xe ô tô Việt Nam có các phiên bản hộp số tự động. Thay vì sử dụng bộ ly hợp, hộp số tự động sử dụng biến mô thủy lực để kết nối hoặc ngắt chuyển động từ động cơ đến hộp số. Trong hộp số tự động có các bánh răng hành tinh kết nối với nhau tạo nên các cấp cho số xe. Tất cả hệ thống đều được điều khiển bằng máy tính dựa theo điều kiện và khả năng vận hành xe.
Ưu – Nhược điểm của hộp số tự động
Ưu điểm
- Người lái không cần phải thao tác quá nhiều nên phù hợp với phụ nữ, người lớn tuổi hoặc những người có tay lái yếu
- Phù hợp với những nơi đô thị, hay kẹt xe
Nhược điểm
- Vì là tự động nên tốn nhiều nhiên liệu hơn so với các hộp số truyền thống
- Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa lớn
- Thường tốn nhiên liệu nhiều hơn so với hộp số sàn
Hộp số vô cấp CVT
Hộp số vô cấp CVT thay vì sử dụng các bánh răng như các hộp số tự động truyền thống, hộp số vô cấp CVT sử dụng một trong hai dây ròng rọc. Hộp số này không hề có cấp số, mà tận dụng việc thay đổi đường kính của ròng rọc một cách linh hoạt giúp hộp số CVT thay đổi tỷ số truyền êm dịu hơn. Ngoài ra, thay đổi tỷ số truyền được điều khiển chính xác bằng máy tính tùy theo điều kiện vận hành thực tế, tải trọng và độ dốc. Nhờ có cấu tạo đơn giản hơn các hộp số truyền thống hay tự động, hộp số CVT giúp động cơ hoạt động với hiệu suất tối đa và khả năng tăng tốc liền mạch.
Tại Việt Nam, hộp số vô cấp CVT thường thấy ở các dòng xe cỡ nhỏ và vừa như: Honda Brio, VinFast Fadil đối với cỡ nhỏ; Honda City , Toyota Vios, Mitsubishi Attrage đối với cỡ vừa. Ngoài ra, có một số dòng xe thuộc phân khúc cao hơn cũng được trang bị loại hộp số này như Toyota Corolla Altis , Mitsubishi Outlander, Honda CR-V …
Ưu – Nhược điểm của hộp số vô cấp CVT
Ưu điểm
- Tiết kiệm được nhiều nhiên liệu
- Chuyển cấp và vận hành mượt mà so với các hộp số
- Cấu tạo đơn giản
Nhược điểm
- Khả năng tăng tốc kém
- Sửa chữa tốn kém
- Chịu tải và phản ứng kém
Hộp số ly hợp kép (DCT)
Hộp số ly hợp kép có thể được miêu tả ngắn gọn là sự kết hợp giữa hai hộp số tự động và hộp số sàn. Có hai trục riêng biệt để thay đổi bánh răng, một bộ sẽ đảm nhiệm dãy số lẻ (1,3,5,7) và một bộ sẽ đảm nhiệm dãy số chẵn (2,4,6). Người lái xe có thể chuyển đổi số thấp hơn hoặc cao hơn một cách linh hoạt. Thị trường xe ô tô Việt Nam hiện nay có các mẫu xe sở hữu bộ hộp số ly hợp kép DCT như: Kia Seltos, Huyndai Kona,…
Ưu – Nhược điểm của hộp số ly hợp kép
Ưu điểm
- Đảm bảo được lực kéo phù hợp với điều kiện hoạt động của mỗi loại xe
- Tối ưu hiệu suất hoạt động, tiết kiệm được nhiên liệu
- Cấu tạo đơn giản, gọn nhẹ
- Phù hợp với các dòng xe thể thao vì thời gian sang số nhanh và chính xác
Nhược điểm
- Chi phí khá đắt so với các hộp số khác, phù hợp với những dòng xe phân khúc hạng sang
- Chi phí bảo dưỡng, sửa chữa khá cao
Các hãng phổ thông như Ford , Hyundai và Kia gần đây đã sử dụng hộp số ly hợp kép trên các dòng xe của mình, nhưng thuật toán chưa tối ưu nên gây ra hiện tượng giật ở tốc độ thấp và quá nhiệt khi vận hành trong giờ cao điểm.
