Các nhà nghiên cứu dự báo rằng đến năm 2025, chúng ta sẽ thấy khoảng 8 triệu phương tiện tự hành hoặc bán tự hành trên đường. Trước khi tham gia vào các tuyến đường, xe ô tô tự lái sẽ phải trải qua 6 cấp độ tiến bộ của công nghệ hỗ trợ người lái.
Chính xác thì những cấp độ này là gì? Và bây giờ xe điện thế giới nói chung đang ở đâu? Kèm với đó một câu hỏi nho nhỏ: xe điện Vinfast VF e34 đang tạo ra cú hích “đình đám” trên thị trường ô tô Việt Nam mấy ngày qua là xe tự lái cấp độ mấy?…
Hiệp hội Kỹ sư Ô tô (SAE) xác định 6 cấp độ tự động hóa lái xe, từ 0 (hoàn toàn thủ công) đến 5 (hoàn toàn tự động). Các cấp độ này đã được Bộ Giao thông Vận tải Hoa Kỳ thông qua.
Cấp độ 0 (Không có Tự động hóa lái xe)
Hầu hết các phương tiện lưu thông trên đường hiện nay đều là Cấp độ 0: được điều khiển bằng tay. Con người cung cấp “nhiệm vụ lái xe động” mặc dù có thể có các hệ thống trên xe để trợ giúp người lái. Một ví dụ là hệ thống phanh khẩn cấp. Về mặt kỹ thuật, hệ thống này không “lái” xe nên không đủ tiêu chuẩn là tự động hóa.
Cấp độ 1 (Hỗ trợ người lái xe)
Đây là mức độ tự động hóa thấp nhất. Xe có một hệ thống tự động duy nhất để hỗ trợ người lái, chẳng hạn như điều hướng đánh lái hoặc tăng tốc (kiểm soát hành trình).
Hệ thống kiểm soát hành trình thích ứng hỗ trợ xe giữ khoảng cách an toàn phía sau xe trước. Nó đủ điều kiện là Cấp độ 1 vì người lái xe giám sát các khía cạnh khác của lái xe như điều hướng đánh lái và phanh.
Chế độ kiểm soát hành trình. (Ảnh: Vinfast)
Cấp độ 2 (Tự động hóa lái xe một phần)
Xe được trang bị hệ thống hỗ trợ lái xe tiên tiến hoặc ADAS. Tự xe ô tô có thể kiểm soát cả đánh lái và tăng / giảm tốc. Ở đây, tự động hóa không phải là tự lái vì con người ngồi ở ghế lái và có thể điều khiển xe bất cứ lúc nào. Hệ thống lái tự động Tesla và hệ thống Super Cruise của Cadillac (General Motors) đều đạt tiêu chuẩn Cấp độ 2.
Với dòng xe điện VF e34 mới ra mắt, Vinfast công bố các tính năng thông minh bao gồm Hỗ trợ kiểm soát làn, Cảnh báo va chạm, Hỗ trợ đỗ xe, Đèn pha tự động thích ứng. Như vậy, có thể xếp Vinfast VFe34 vào Cấp độ 2 khi có các tính năng thuộc nhóm ADAS.
Cấp độ 3 (Tự động hóa lái xe có điều kiện)
Bước nhảy từ Cấp độ 2 lên Cấp độ 3 là đáng kể từ góc độ công nghệ. Nhưng từ góc độ con người thì hạn chế và nếu không muốn nói là không đáng kể.
Xe cấp độ 3 có khả năng “phát hiện môi trường” và có thể đưa ra quyết định cho chính nó, chẳng hạn như tăng tốc vượt qua xe đang di chuyển chậm. Nhưng xe vẫn yêu cầu con người kiểm soát. Người lái xe phải luôn cảnh giác và sẵn sàng can thiệp nếu hệ thống không thể thực hiện nhiệm vụ.
Gần hai năm trước, Audi (Volkswagen) đã thông báo rằng thế hệ tiếp theo của A8, chiếc sedan tiêu biểu của họ, sẽ là chiếc xe Cấp 3 được sản xuất đầu tiên trên thế giới.
Và Audi đã thực hiện thành công. Audi A8L 2019 hiện đã có mặt tại các đại lý thương mại. Nó có tính năng Traffic Jam Pilot, kết hợp một máy quét Lidar với khả năng phối hợp cảm biến tiên tiến và sức mạnh xử lý (cộng với tính năng dự phòng tích hợp nếu một thành phần bị lỗi).
Nội thất Audi A8L (Ảnh: Audi)
Tuy nhiên, trong khi Audi đang phát triển kỹ thuật tuyệt vời của họ thì quy trình quản lý ở Hoa Kỳ đã chuyển từ hướng dẫn của liên bang sang các quy định của từng bang đối với xe tự hành. Vì vậy, hiện tại, A8L vẫn được xếp vào loại xe Cấp 2 tại Hoa Kỳ. Nó xuất xưởng mà không có thành phần phần cứng và phần mềm quan trọng để đạt được chức năng Cấp 3. Tuy nhiên, tại châu Âu, Audi tung ra A8L Cấp độ 3 đầy đủ với Traffic Jam Pilot (đầu tiên ở Đức).
Cấp độ 4 (Tự động hóa lái xe cao)
Mới đây, tập đoàn tư nhân Phenikaa của Việt Nam đã ra mắt xe tự hành “cấp độ 4” chỉ vài ngày sau Vinfast VF e34 mở bán.
Sự khác biệt chính giữa tự động hóa Cấp độ 3 và Cấp độ 4 là các phương tiện Cấp độ 4 có thể tự can thiệp nếu sự cố xảy ra hoặc có sự cố hệ thống. Nghĩa là những chiếc xe này không cần sự tương tác của con người trong hầu hết các trường hợp. Tuy nhiên, con người vẫn có tùy chọn can thiệp theo cách thủ công.
Xe cấp 4 có thể hoạt động ở chế độ tự lái. Nhưng cho đến khi luật pháp và cơ sở hạ tầng phát triển, xe chỉ có thể làm như vậy trong một khu vực hạn chế (thường là môi trường đô thị nơi tốc độ tối đa đạt trung bình 48 km/h). Điều này được gọi là rào chắn địa lý. Do đó, hầu hết các phương tiện Cấp 4 đang tồn tại đều hướng tới việc đi chung xe.
Ví dụ:
NAVYA, một công ty của Pháp, đang xây dựng và bán xe đưa đón Cấp 4 và xe taxi ở Hoa Kỳ chạy hoàn toàn bằng năng lượng điện và có thể đạt tốc độ tối đa 88 km/h
Alphabet của Waymo thời gian gần đây đã tiết lộ một dịch vụ taxi Cấp 4 tự lái ở Arizona, nơi họ đã thử nghiệm ô tô không người lái mà không có người lái xe hỗ trợ ở ghế. Thử nghiễm đã tiến hành hơn một năm với hơn 16 triệu km.
Nhà cung cấp ô tô Canada là Magna đã phát triển công nghệ (MAX4) để kích hoạt khả năng Cấp 4 trong cả môi trường đô thị và đường cao tốc. Họ đang hợp tác với Lyft để cung cấp các bộ kit công nghệ cao có thể biến các phương tiện giao thông bình thường thành ô tô tự lái.
Volvo và Baidu đã công bố mối quan hệ đối tác chiến lược để cùng phát triển xe điện cấp độ 4 phục vụ thị trường ‘robotaxi’ ở Trung Quốc.
Cấp độ 5 (Tự động hóa hoàn toàn lái xe)
Xe cấp độ 5 không cần sự quan tâm chú ý của con người, “nhiệm vụ lái xe động” bị loại bỏ. Xe ô tô cấp độ 5 thậm chí sẽ không có tay lái hoặc bàn đạp tăng tốc / phanh.
Nó sẽ không bị giới hạn bởi rào chắn địa lý, có thể đi bất cứ đâu và làm bất cứ điều gì mà một người lái xe có kinh nghiệm có thể làm. Những chiếc xe hoàn toàn tự động đang được thử nghiệm ở một số quốc gia trên thế giới, nhưng chưa có loại xe nào được cung cấp cho công chúng.
Thực tế?
Mặc dù tương lai của xe tự hành đầy hứa hẹn và thú vị nhưng sản xuất ở Hoa Kỳ vẫn còn xa mới vượt qua Cấp độ 2. Đây không phải vì năng lực công nghệ mà vì an toàn.
Đầu năm nay, Viện Ponemon đã xuất bản một báo cáo (do Synopsys ủy quyền) có tiêu đề “Đảm bảo an toàn cho chiếc xe được kết nối: Nghiên cứu về thực tiễn an ninh mạng của ngành công nghiệp ô tô”.
Báo cáo cho thấy rằng các phương tiện “được kết nối” (như ô tô tự lái) có nhiều tính năng an toàn vật lý như dây an toàn, túi khí, phanh chống bó cứng, nhưng tính năng bảo mật kỹ thuật số thì không tương đương. Khi nói đến những gì cần thiết để vận hành an toàn, những chiếc ô tô được kết nối vẫn chưa sẵn sàng ra mắt.
Báo cáo dựa trên cuộc khảo sát 593 chuyên gia bảo mật, chuyên gia phát triển sản phẩm và kỹ sư. Hơn 2/3 số người được hỏi thừa nhận rằng nhu cầu về an ninh mạng tốt hơn là “cấp bách” vì những lý do rõ ràng: 62% cho biết họ nghĩ rằng một cuộc tấn công độc hại hoặc tấn công thử nghiệm nhằm vào phần mềm / linh kiện ô tô rất có thể xảy ra trong 12 tháng tới.
Công bằng mà nói, người tiêu dùng sẽ không chấp nhận ô tô tự lái trừ khi họ tự tin rằng ít nhất chúng sẽ an toàn như khi đi máy bay thương mại, xe lửa hoặc xe buýt. Ngày đó sắp đến. Nhưng trước tiên, ngành công nghiệp ô tô phải vượt qua một vài rào cản.
Tham khảo Synopsys
