Khi đi ngang qua một tiệm sửa chữa xe máy nhỏ cách thủ đô Phnom Penh khoảng nửa giờ chạy xe, thật khó có thể không thể không dừng lại và nhìn ngắm những thứ được bày bán trước cửa hàng. Nhưng thứ khiến mọi người quan tâm không phải là những phụ tùng xe mà là các tác phẩm nghệ thuật kim loại, được tạo hình bằng cách nung chảy những đồ phế liệu và dụng cụ cũ. Tất cả sản phẩm sáng tạo bằng kim loại này được làm từ xích xe, vành nan hoa và những bộ phuộc tưởng chừng như vứt đi.
Chính sự độc đáo này là một cách thu hút mọi người đến chụp ảnh và trò truyện với những nghệ sĩ tạo hình. Họ là những thợ sửa xe có thu nhập thấp hiện đã chuyển sang làm các sản phẩm nghệ thuật thủ công sau khi tiền lương bị cắt giảm do đại dịch Covid-19. Anh Kang Sothea – người nghĩ ra ý tưởng tái chế đồ phế liệu xe máy chia sẻ: “Trong thời buổi đại dịch đang diễn biến phức tạp, nhiều người đã phải đối mặt với các vấn đề về tài chính, đặc biệt là những người lao động tay chân”.
Anh Kang Sothea
“Nhóm thợ sửa xe mà tôi cung cấp dầu xe máy đang mất đi nguồn thu nhập. Bởi ngày càng ít người thay dầu nên họ không có đủ khả năng mua những sản phẩm mà tôi đang bán”. Vì công việc ít đi nên những người thợ thường có thời gian ngồi nói chuyện về cuộc sống xung quanh họ và động viên nhau trong khoảng thời gian khó khăn này. Tình cờ trong cuộc nói chuyện, Sothea để ý đến đống phụ tùng xe máy bỏ đi mà những người thợ định bán cho người thu mua phế liệu để có thêm một khoản tiền nhỏ mưu sinh qua ngày.
Sothea chia sẻ: “Tôi thường nhìn thấy họ tích trữ những phụ tùng xe máy cũ đã rỉ sét ở phía sau cửa hàng như nhông, xích, phuộc, chắn bùn bằng sắt, ốc vít, bulong,.. Từ đó tôi đã nảy ra ý tưởng biến chúng thành những con vật trang trí có thể bán được”. Hoạt động trong lĩnh vực phân phối dầu nhớt xe máy được ba năm, Sothea đã có nhiều mối quan hệ thân thiết thiết với những người thợ sửa xe ở khắp nơi.
Bằng những mối quan hệ này anh đã tổ chức những buổi gặp mặt bàn luận nghiêm túc về dự án nghệ thuật trong tương lai với hy vọng tạo thêm nguồn thu nhập cho mọi người. Sothea nói: “Sau nhiều lần chúng tôi gặp gỡ và trao đổi về dự án này, tất cả đều suy nghĩ về loại sản phẩm nghệ thuật nào có thể được tạo ra bằng cách tái sử dụng những bộ phận xe máy cũ và các dụng cụ gỉ sét đó”.
Vào tháng 6, nhóm các nghệ sĩ sáng tạo nghệ thuật bằng phế liệu chính thức thành lập với tên gọi “Silapak Daek OMA”. Sothea chia sẻ: “Nhóm chúng tôi hiện có 8 thành viên, tất cả đều xuất thân là những thợ sửa xe từ ba cửa hàng ở các địa điểm khác nhau. Một số nằm ở huyện Kien Svay, tỉnh Kandal, trên Quốc lộ 1, một số ở quận Kandal’s Lvea Em và một số ở gần Vòng xoay Kuor Srov ở quận Dangkor của Phnom Penh”. Sothea thừa nhận các tác phẩm nghệ thuật của họ vẫn còn nhiều sai sót khi nhóm bắt đầu học hỏi những kiến thức về tạo hình nghệ thuật của mình.
“Lần đầu tiên chúng tôi cố gắng tạo ra một con bọ cạp nhỏ bằng kim loại từ một sợi xích, và chúng tôi đã mất cả ngày để tạo hình nó sao cho giống với ngoài đời thực nhất có thể. “Tôi rất hứng thú với việc tiếp nhận những kiến thức mới. Tất cả chúng tôi đều là một trang giấy trắng và không hề có kinh nghiệm trong lĩnh vực nghệ thuật, nhưng chúng tôi làm việc đoàn kết và là những người đồng đội tốt, luôn học hỏi lẫn nhau” – Sothea chia sẻ.
“Hàng tuần chúng tôi đến trao đổi với nhau về cách cải thiện chất lượng các sản phẩm làm ra, sau đó quyết định xem nên tạo ra những con vật hay một thứ gì đó mới lạ”. Cho đến nay, họ đã tạo ra nhiều loại côn trùng bằng kim loại như bọ cạp, nhện, rết, chuồn chuồn, rồng, châu chấu, muỗi và có cả tôm hùm. 4 trong số đó đã được mua và trưng bày trong các nhà hàng, quán cà phê.
Sothea nói: “Khi mọi người mua những tác phẩm nghệ thuật của chúng tôi, chúng tôi thực sự cảm thấy biết ơn. Đó là một tín hiệu tích cực và cho thấy tay nghề của chúng tôi đã được thừa nhận. Chúng tôi lấy đó là động lực để tiếp tục học hỏi và tạo nguồn cảm hứng. Ngoài ra chúng tôi cũng hỏi những người đi trước trong lĩnh vực này và tìm hiểu thêm về chúng trên mạng”. Nhiều người tò mò dừng lại quan sát công việc của những người thợ sửa xe và chính điều đó đã thúc đẩy nhóm tiếp tục tiến lên.
“Bất chấp mọi thách thức, chúng tôi đã không ngừng tự tìm tòi và học hỏi từ kinh nghiệm thực tế, tinh thần đồng đội của chúng tôi vẫn rất mạnh mẽ. Không ai trong số chúng tôi từng tham gia một lớp đào tạo nào. Chúng tôi cố gắng học hỏi từ YouTube và Google để biết các kỹ năng cơ bản. Không có sự trợ giúp của người hướng dẫn, các tác phẩm hoàn toàn dựa trên trí tưởng tượng và kỹ năng sẵn có. Sau khi hoàn thành các con vật bằng kim loại, chúng tôi trưng bày chúng bên ngoài cửa hàng. Đã có người đến xem và khen ngợi chúng tôi, họ tỏ ra rất thích thú với những tác phẩm nghệ thuật này. Điều này động viên chúng tôi phải phấn đấu hơn nữa”.
Sau ba tháng thử và gặp không ít khó khăn, giờ đây nhóm có thể tạo ra các sản phẩm một cách nhanh chóng hơn và đang có kế hoạch cho nhiều dự án lớn hơn. Sothea cũng đang liên hệ với một số địa điểm kinh doanh như cửa hàng, khách sạn và khu nghỉ dưỡng để họ có thể để ý đến những sản phẩm của mình. Bên cạnh việc bán các tác phẩm nghệ thuật của mình để giúp đỡ sinh kế của nhóm, Sothea cũng hy vọng chúng có thể được trưng bày tại các địa điểm công cộng phục vụ cho mục đích giáo dục.
