Phát hiện các lỗi hộp số càng sớm thì việc khắc phục sẽ càng đơn giản và ít tốn kém hơn. Sau đây là các bệnh hộp số ô tô thường gặp.
Hộp số ô tô là một bộ phận rất quan trọng trong hệ thống vận hành của xe. Cấu tạo hộp số ô tô rất phức tạp, gồm rất nhiều chi tiết cơ khí. Do đó, trong quá trình sử dụng xe, nếu không được bảo dưỡng và vận hành đúng cách, hộp số xe ô tô sẽ dễ xảy ra lỗi.
Các lỗi hộp số ô tô
Xe bị chảy nhớt hộp số
Không giống như dầu động cơ, dầu hộp số không bị thiêu đốt. Nhiệm vụ chính của dầu hộp số là bôi trơn, làm mát, giảm ma sát, chống mài mòn, nâng cao hiệu suất bộ truyền động cơ khí… Với hộp số tự động, dầu nhớt còn giúp truyền lực và hỗ trợ quá trình chuyển số diễn ra trơn tru.
Trong các lỗi hỏng hộp số, xe bị chảy dầu là thường gặp nhất. Dầu hiệu dễ thấy là xe có vết dầu ở gầm xe, dầu chảy nhỏ giọt dưới gầm xe. Nguyên nhân tình trạng này chủ yếu do gioăng bị lão hóa, phớt vênh lệch do va chạm mạnh làm hở gioăng. Rò rỉ dầu hộp số cũng có thể do phớt láp sử dụng lâu ngày không bảo dưỡng hay phớt láp bị rách khi tháo lắp.
Hộp số giảm độ nhạy
Lỗi hộp số giảm độ nhạy tương đối khó phát hiện nếu người lái không thực sự để ý. Khi phát hiện hộp số có vấn đề thì thường đã là lúc xe xuất hiện nhiều dấu hiệu nghiêm trọng hơn như giảm số khó, bị trượt số, không thể chuyển số…
Tất cả các loại hộp số đều được thiết kế nhằm hỗ trợ người lái chuyển số nhanh và hiệu quả nhất. Vì vậy, nếu cảm thấy độ nhạy khi chuyển số giảm đi, không còn nhanh như trước có nghĩa là hộp số xe đang gặp trục trặc, cần được kiểm tra, sửa chữa.
Với hộp số sàn, người lái xe có thể nhận biết lỗi này thông qua sự ì của xe. Nếu chuyển số, dải vòng tua tăng lên mà xe vẫn bị ì, không đạt hiệu suất như trước thì rất có thể hộp số đã bị lỗi.
Với hộp số tự động, việc kém nhanh nhạy thể hiện rõ ràng nhất ở 2 chế độ lái D – Drive và P – Park. Nếu trong lúc chạy xe, người lái xe số tự động cảm thấy khó khăn khi chuyển từ các chế độ khác về 2 chế độ này thì có nghĩa là hộp số đang gặp vấn đề, cần đưa đi kiểm tra để biết rõ nguyên nhân.
Xe bị rung, cần số xe bị rung
Với mỗi loại hộp số, hiện tượng rung giật sẽ khác nhau. Với hộp số sàn, xe thường bị rung giật khi chuyển sang số mới. Còn với hộp số tự động cũng tương tự, dễ thấy nhất khi xe tăng giảm tốc.
Khi xe di chuyển, nếu hộp số bị lỗi, người lái sẽ nhận thấy vận tốc thực tế của xe không tương ứng với tốc độ của động cơ. Nguyên nhân có thể do bánh răng, vòng đai, trục quay, các đĩa ma sát bị ăn mòn… Hay cũng có thể vì các van điện tử bị hư hỏng ở một cấp số nào đấy.
Xe bị trượt số/nhảy số
Với xe ô tô số sàn, nếu hộp số hoạt động bình thường, xe sẽ chạy với số mà người lái chọn cho đến khi có lần điều chỉnh tiếp theo. Nhưng nếu hộp số bị lỗi, xe có thể tự động nhảy số bất thình lình, thậm chí tự đẩy cần chuyển số về số “mo”.
Xe số sàn bị trượt số chủ yếu là do ly hợp bị trượt. Có rất nhiều nguyên nhân trượt ly hợp như:
- Đĩa ma sát, đĩa ép, bạc đạn bitê, bạc đạn bánh đà… bị mòn. Theo khuyến cáo của nhà sản xuất nên thay đĩa ma sát sau mỗi 30.000 – 50.000 km. Nếu thường xuyên để chân lên bàn đạp ly hợp khi không dùng cũng khiến đĩa ma sát nhanh mòn.
- Đĩa ma sát bị dính dầu do dầu hộp số rò rỉ làm ly hợp bị trượt.
- Đĩa ép yếu, lò xo trên đĩa ép bị hỏng, không đủ sức, làm đĩa ma sát bị trượt.
Để kiểm tra có phải ly hợp hộp số sàn bị trượt hay không rất đơn giản. Người lái để xe ở số 3 và nổ máy xe. Nếu ly hợp bình thường xe sẽ không di chuyển. Còn nếu ly hợp trượt thì tốc độ động cơ sẽ tăng cao, xe chuyển động và xuất hiện mùi khét ở khoang động cơ.
Lỗi xe bị trượt số cũng khá phổ biến ở xe hộp số tự động, nhất là xe hộp số vô cấp CVT. Nếu hộp số hoạt động bình thường, xe sẽ tự động chuyển số theo tốc độ. Nhưng khi hộp số bị trượt, động cơ không thể truyền công suất đến các bánh xe. Điều này khiến tốc độ xe không tương thích với tốc độ động cơ. Nguyên nhân khiến xe số tự động bị trượt hộp số có thể do dầu hộp số bị rò rỉ làm kín đầu trục sơ cấp và phốt cầu.
Xe bị trượt hộp số khá nguy hiểm bởi có thể khiến người lái bị mất kiểm soát với chiếc xe, khó chủ động trong các tình huống khẩn cấp. Do đó, nếu phát triển xe bị trượt số cần lập tức đưa xe đến các trung tâm bảo hành để xử lý, tránh những sự cố không mong muốn.
Xe khó vào số/không vào số được
Lỗi này thường thấy ở xe hộp số sàn (số tay). Người lái sẽ khó hoặc không thể chuyển từ cấp số này sang cấp số khác hoặc thậm chí về “mo” dù đã ngừng đạp côn và gạt cần số. Nếu xe khó vào số hay không vào số được thì chắc chắn hộp số xe đang có vấn đề.
Có nhiều nguyên nhân khiến xe khó vào số hay không vào số được như:
- Dây cáp chuyển số bị lỏng hoặc bị mòn, bộ đồng tốc bị mòn…
- Xe bị chảy dầu hộp số khiến mức dầu thấp, xe đã lâu không thay dầu để dầu cạn hay dầu biến chất, thay dầu không đúng chủng loại…
- Cảm biến hộp số bị lỗi. Với xe ô tô số tự động, cảm biến hộp số đóng vai trò rất quan trọng giúp bộ điều khiển điện tử đưa ra các xử lý chuyển số phù hợp. Nếu xe bị lỗi cảm biến hộp số đồng nghĩa việc chuyển số cũng sẽ gặp vấn đề
- Ống chân không bị tắc, ngắt kết nối…
- Hỏng khớp một chiều hay hỏng cánh tua-bin bên trong biến mô hộp số
- Bộ ly hợp bị hỏng
Ô tô vào số bị kêu
Với lỗi hỏng này, tùy theo loại hộp số mà xe sẽ phát ra những âm thanh khác nhau. Thông thường, khi về N hoặc chuyển số (nhất là xe vào số 1) xe sẽ phát ra tiếng rít, tiếng rè rè ngắn, tiếng cạch cạch hoặc các tiếng kẹt kẹt.
Nguyên nhân gây tiếng kêu trong hộp số thường thấy nhất là do thiếu dầu bôi trơn trong hộp số. Trong hộp số, khi các bánh răng ma sát liên tục mà lượng dầu bôi trơn thấp hay dầu nhớt không đạt chuẩn sẽ gây ra tiếng kêu. Với xe số sàn, nếu tiếng kẹt xuất hiện dù đã cắt hết côn thì phần nhiều là do thiếu dầu hộp số.
Tiếng kêu trong hộp số cũng có thể do bánh răng của hộp số bị mòn. Riêng với xe số sàn, có thể kiểm tra nếu có tiếng kêu ở vị trí số nào khả năng cao là bánh răng ở cấp số đó bị mòn.
Ngoài ra còn có một số nguyên nhân khiến hộp số ô tô kêu như: bộ đồng tốc bị mòn, hộp số bị đặt sai, bạc đạn bị mòn… Bên cạnh đó cũng có thể do một số lý do khác như: khớp các đăng trong bị mòn, cao su chân máy hay hộp số bị lỏng, bộ vi sai gặp vấn đề…
Với dòng xe số sàn, bên cạnh lỗi hộp số, tiếng kêu trong xe cũng có thể xuất phát từ côn. Dấu hiệu phân biệt đơn giản nhất giữa 2 lỗi hỏng này là việc người lái đã nhấn hết chân côn nhưng côn không tự cắt, khi xe sang số phát ra tiếng rít.
Xe oto có mùi khét
Khi đang lái xe số sàn hay số tự động nếu ngửi thấy mùi khét trên xe rất có thể là do hộp số. Nguyên nhân hộp số có mùi khét chủ yếu vì dầu hộp số đang bị quá nhiệt.
Nhiệm vụ chính của dầu hộp số là bôi trơn. Nhưng dầu nhớt còn giúp làm mát, lưu thông nhiệt trong quá trình hộp số vận hành. Nếu thiếu dầu hay dầu không đảm bảo chất lượng thì có thể khiến dầu bị quá nhiệt, bị nóng, cháy và biến chất nặng… gây ra mùi cháy, mùi khét.
Tình trạng này kéo dài sẽ gây hại đến các chi tiết bên trong hộp số và ảnh hưởng đến khả năng vận hành của hộp số. Để khắc phục nên kiểm tra gấp dầu hộp số và bổ sung, thay mới dầu nếu cần thiết. Thông thường, dầu hộp số có màu đỏ. Nếu dầu chuyển sang đen, xanh hay nâu đậm thì nên cần thay mới.
Mùi khét cũng có thể bắt nguồn từ côn với xe số sàn. Việc sử dụng côn không đúng cách cũng có thể gây mùi khét. Bởi khi này, các má côn sẽ chịu lực ma sát cực lớn và từ đó sinh ra mùi khét. Do vậy, người lái cần đặc biệt lưu tâm đến việc điều khiển chân côn của xe.
Hộp số bị nóng
Hộp số bị nóng là một lỗi khá thường gặp, nhất là với các dòng xe sử dụng hộp số ly hợp kép DCT khô. Khi hộp số bị quá nhiệt, đèn báo lỗi hộp số trên xe sẽ bật sáng kèm theo cảnh báo cần để xe nghỉ. Nguyên nhân hộp số DCT bị nóng thường do ly hợp ma sát nhiều do xe dừng/đi quãng ngắn liên tục. Với các loại hộp số khác, hộp số bị nóng có thể do xe bị thiếu dầu, cạn dầu làm nhiệt độ dầu trong hộp số tăng cao.
Nếu đang chạy xe thấy đèn báo lỗi hộp số bị quá nhiệt bật sáng cần tắp xe vào lề, chuyển xe về P, vẫn để xe nổ máy, chờ tầm 5 – 10 phút để hộp số nguội. Nếu tình trạng này tái diễn nhiều lần nên đưa xe đi kiểm tra.
Đèn báo lỗi hộp số bật sáng
Đèn báo lỗi hộp số tự động có ký hiệu hình bánh răng, bên trong có dấu chấm than ở giữa. Khi sáng thường có màu vàng hoặc đỏ tuỳ theo xe. Có 3 nguyên nhân phổ biến khiến đèn báo lỗi hộp số bật sáng là nhiệt độ dầu, áp suất dầu và mức dầu bên trong hộp số đang có vấn đề.
Một số trường hợp xe báo lỗi hộp số vì cảm biến hộp số bị lỗi. Để kiểm tra, người lái cho xe về P, tắt máy và kéo phanh tay. Đợi một lúc rồi khởi động xe trở lại. Nếu đèn báo lỗi hộp số không sáng nữa thì lỗi cảm biến đã được xử lý. Trong trường hợp đèn báo lỗi hộp số vẫn sáng có nghĩa là xe đang thực sự gặp trục trặc ở hộp số và cần đưa đến gara để kiểm tra, xử lý.
Đèn Check Engine phát sáng
Trong nhiều trường hợp, đèn báo lỗi động cơ – Check Engine bật sáng không có nghĩa là hệ thống truyền động hay động cơ gặp vấn đề mà còn có thể do hộp số bị lỗi. Với lỗi này cần đưa xe đến gara để kiểm tra lỗi bằng các phương pháp và công cụ chuyên nghiệp.
Cảm biến hộp số bị lỗi
Với xe ô tô số tự động, cảm biến tốc độ hộp số giúp đưa ra các tín hiệu để bộ xử lý tính tỷ số truyền phù hợp. Có 2 cảm biến hộp số: cảm biến tốc độ trục đầu vào (ISS) và cảm biến tốc độ trục đầu ra (OSS). Nếu 1 trong 2 cảm biến này gặp lỗi sẽ ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống truyền lực của hộp số.
Dấu hiệu cảm biến hộp số bị lỗi:
- Chuyển số không mượt, bị thô, nhanh hơn bình thường, không đúng…
- Hệ thống kiểm soát hành trình không hoạt động bởi cảm biến hộp số cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giám sát điều khiển hành trình
- Đèn kiểm tra động cơ bật sáng
Nước vào hộp số ô tô
Nước vào hộp số ô tô là lỗi gây nhiều hoang mang cho chủ xe. Nguyên nhân nước vào hộp số ô tô thường là do xe bị ngập nước. Nếu xe chưa từng ngập nước thì rất có thể do nước vào hộp số theo đường ống cắm thước thăm dầu. Khi rửa xe, thước thăm dầu không cắm hết hoặc xịt rửa khoang động cơ không đúng cách có thể khiến nước lọt vào hộp số.
Khi xe bị nước vào hộp số, cần xử lý càng sớm càng tốt để tránh gây hại cho các chi tiết bên trong hộp số. Cách xử lý tốt nhất là đưa xe đến xưởng, hạ số, vệ sinh sạch sẽ các chi tiết.
Cần số bị lỏng
Cần số bị lỏng là lỗi thường gặp với những xe sau nhiều năm sử dụng. Đây không phải là lỗi nghiêm trọng, gần như không ảnh hưởng đến sự vận hành của hộp số. Nguyên nhân cần số bị lỏng đa phần là vì bạc ở cần số bị bể. Chỉ cần đưa xe ra gara nhờ thợ tiện lại là được.
Vỡ hộp số ô tô
Vỡ hộp số ô tô là lỗi bánh răng hộp số bị vỡ. Nếu bánh răng bơm dầu bị vỡ sẽ gây mất áp suất dầu hộp số, ảnh hưởng rất lớn đến việc truyền lực từ động cơ đến hộp số và từ hộp số đến các bánh xe. Thậm chí xe có thể bị mất truyền lực và dừng đột ngột, đạp ga nhưng xe không chạy. Lỗi này rất nguy hiểm vì dễ dẫn đến các tình huống mất kiểm soát, nhất là khi xe đang chạy tốc độ cao, leo dốc, xuống đèo…
Đây là lỗi mà một số chủ xe Ford gặp phải, tạo ra nhiều cuộc tranh cãi giữa khách hàng và Ford Việt Nam vào tháng 7/2020. Những năm trước Ford cũng từng dính không ít “phốt” hộp số.
Côn không cắt
Đây là lỗi thường gặp ở các dòng xe ô tô số sàn. Dù đã đạp hết chân côn nhưng côn vẫn không cắt hết. Khi này, những lá côn vẫn tiếp tục ép vào bánh đà, dẫn đến việc chuyển số khó và kèm theo tiếng kêu khó chịu. Để khắc phục lỗi này, chỉ cần chỉnh lại khoảng hành trình của chân côn.
Kiểm tra và sửa chữa hộp số ô tô
Hộp số ô tô là bộ phận rất quan trọng trong toàn bộ hệ thống vận hành của xe. Nếu phát hiện lỗi bất thường nào ở hộp số cần đưa xe đi kiểm tra ngay.
Bởi hộp số bị lỗi sẽ rất dễ ảnh hưởng đến sự vận hành chung của xe, nghiêm trọng hơn là gây ra các tình huống nguy hiểm như xe mất truyền lực, dừng đột ngột… Mặt khác hộp số được cấu tạo từ rất nhiều chi tiết cơ khí phức tạp. Nên nếu không khắc phục lỗi sớm để tình trạng ngày càng nặng hơn thì chi phí sửa chữa hộp số sẽ rất tốn kém.
Giá sửa chữa hộp số tuỳ thuộc vào tình trạng lỗi cũng như tuỳ vào dòng xe. Ví dụ như chi phí sửa chữa lỗi hộp số các dòng xe nhỏ như Kia Morning, Toyota Vios… sẽ thường “mềm” hơn xe các dòng lớn như Toyota Innova, Toyota Fortuner… Giá sửa chữa hộp số của các dòng xe sang như xe Mercedes, BMW, Audi… thường khá cao.
Nếu xe bị lỗi hộp số cần đưa đến những nơi sửa chữa hộp số chuyên nghiệp để kiểm tra và khắc phục. Tốt nhất là nên chọn hệ thống gara chính hãng, nhất là với các dòng xe ô tô hạng sang. Còn nếu muốn sửa chữa bên ngoài để tiết kiệm chi phí thì nên ưu tiên các địa chỉ uy tín, đáng tin cậy.
Quang Phạm
