Cảm biến vị trí cánh bướm ga bị lỗi có thể khiến động cơ hoạt động không ổn định, xe bị giật và hao xăng hơn bình thường.
Tác dụng của cảm biến vị trí bướm ga
Cảm biến vị trí cánh bướm ga ô tô TPS (Throttle Position Sensor) có nhiệm vụ đo độ mở của cánh bướm ga và truyền tín hiệu về ECU. Từ dữ liệu này, ECU sẽ tính toán mức độ tải của động cơ, từ đó hiệu chỉnh thời gian phun nhiên liệu, góc đánh lửa sớm phù hợp. Với xe sử dụng hộp số tuần tự (một loại tương tự như hộp số sàn), dữ liệu từ cảm biến vị trí bướm ga cũng là một thống số giúp quá trình chuyển số hiệu quả hơn.
Cấu tạo và nguyên lý hoạt động cảm biến vị trí cánh bướm ga
Cảm biến vị trị bướm ga ô tô có 3 loại là: loại tiếp điểm, loại tuyến tính, loại Hall.
Cảm biến vị trí bướm ga loại tiếp điểm gồm 2 tiếp điểm là tiếp điểm không tải IDL và tiếp điểm trợ tải PSW.
Khi bướm ga đóng hoàn toàn, IDL đóng ON và PSW ngắt OFF, lúc này ECU hiểu rằng động cơ đang vận hành không tải. Khi đạp ga, IDL sẽ ngắt OFF và bướm ga mở ra ở vị trí xác định. Đồng thời PSW bật lên và ECU hiểu rằng động cơ đang chạy tải nặng. Nếu ở vị trí cầm chừng, điện áp từ cực IDL qua công tắc tiếp xúc IDL về mass. Ở vị trí toàn tải, điện áp từ cực PSW qua công tắc PSW về mass.
Cảm biến vị trí bướm ga tuyến tính được cấu tạo bởi con trượt và các cực điện. Con trượt sẽ trượt dọc theo chiều điện trở. Điện áp cực VTA tăng dần, tỷ lệ thuận với vị trí mở cánh bướm. Nếu bướm ga hoàn toàn đóng, tiếp điểm cầm chừng sẽ nối cực IDL và E2 lại. Từ đó, tín hiệu truyền đến ECU, từ đó ECU sẽ điều chỉnh lượng nhiên liệu động cơ phù hợp.
Cảm biến vị trí bướm ga Hall hoạt động dựa trên hiệu ứng Hall từ đó nhận biết sự thay đổi vị trí bướm ga.
Dấu hiệu lỗi cảm biến vị trí bướm ga
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến lỗi cảm biến vị trí bướm ga. Trong đó thường gặp là lõi mòn mạch trở than, hỏng IC Hall, đứt dây, dây tín hiệu chạm dương, giắc bị lỏng…
Khi cảm biến vị trí bướm ga bị trục trặc, xe thường có dấu hiệu: xe tăng tốc độ không ổn định, xe bị giật khi tăng tốc, xe tăng tốc yếu, xe bị hụt ga, xe hao xăng hơn bình thường…
Cách đo kiểm tra cảm biến vị trí bướm ga
Cảm biến vị trí bướm ga loại tiếp điểm
Kiểm tra xem khi bươm ga đóng kín, tiếp điểm IDL có nối với chân E2 không. Ngược lại khi lên ga nhẹ, chân IDL phải ngắt chân E2. Khi bướm ga mở hơn 50%, chân PSW có nối với chân E2 không. Khi thả ga trở về, chân PSW phải tách chân E2.
Cảm biến vị trí bướm ga loại tuyến tính và Hall
Đầu tiên, rút giắc điện ra và kiểm tra chân cảm biến, chân tín hiệu, chân mát. Khi hoạt động động cơ, cánh bướm ga mở, giá trị điện áp tại chân tín hiệu phải thay đổi theo tỷ lệ tăng dần và luôn ổn định.
Cách chỉnh cảm biến vị trí bướm ga
Các bước chỉnh cảm biến vị trí bướm ga:
Bước 1: Nới lỏng bu lông cảm biến sao cho có thể xoay cảm biến.
Bước 2: Kiểm tra tín hiệu đầu ra của cảm biến.
Bước 3: Bật chìa khoá sang ON nhưng không nổ máy xe, giữ bướm ga ở vị trí đóng.
Bước 4: Đo và so sánh điện áp ra với sổ tay hướng dẫn sử dụng xe. Nếu không khớp xoay cảm biến sang phải hoặc trái đến khi đạt được mức điện áp cần có. Sau đó giữ cảm biến ở vị trí này và siết bu lông lại.
Tùng Nguyễn
