Bất kỳ một dấu hiệu bất thường nào ở hệ thống phanh xe đều cần được các chủ xe lưu ý và xử lý ngay lập tức.
Phanh xe ô tô là bộ phận phải chịu rất nhiều áp lực bởi ma sát cường độ cao và nhiệt lớn. Có rất nhiều các trục trặc có thể phát sinh ở hệ thống phanh mà chủ xe không thể quan sát được bằng mắt thường. Do vậy, trong quá trình điều khiển xe, người lái nên đặc biệt lưu tâm đến mọi dấu hiệu bất thường ở hệ thống phanh để kịp thời sửa chữa, giúp cho chuyến đi an toàn và hiệu quả. Dưới đây là 8 dấu hiệu “báo trước” các lỗi hỏng ở phanh xe và một vài biện pháp khắc phục đơn giản mà các chủ xe có thể áp dụng.
Hệ thống phanh hoạt động không ổn định
Lỗi hỏng này có thể chia làm 2 trạng thái khác nhau:
Lực phanh xuất hiện không đều đặn
Thông thường, khi nhấn phanh, lực phanh phải xuất hiện đều đặn, ổn định và giúp xe giảm dần dần tốc độ một cách an toàn (không tính trường hợp phanh gấp). Nếu xuất hiện tình huống người sử dụng nhấn chân phanh thời gian dài, mà lực phanh chỉ xuất hiện vài giây rồi biến mất. Chu kỳ như vậy cứ lặp đi lặp lại thì có thể là má phanh, hoặc đĩa phanh đã bị mài mòn hoặc hỏng hóc, không thể tiếp tục sử dụng.
Để khắc phục lỗi trên, chủ xe nên tiến hành thay má phanh hoặc đĩa phanh. Tuy nhiên, chủ xe cần lưu ý thay đồng bộ cả má hoặc đĩa phanh phía trước và phía sau. Nên tránh trường hợp chỉ thay một phần khiến xe bị lệnh khi phanh và gây nguy hiểm cho người trong xe.
Lỗi lực phanh không đều này thường sẽ xuất hiện trong thời gian dài. Ban đầu, nó không gây ra tác hại nhiều, mà chỉ mang đến cảm giác khó chịu cho người điều khiển xe. Tuy nhiên, nếu không được khắc phục kịp thời thì về lâu dài, xe có thể mất hẳn phanh và sẽ rất nguy hiểm cho người lái. Vì vậy, nếu phát hiện phanh có trục trặc, chủ xe cần nhanh chóng khắc phục và sửa chữa ngay để bảo đảm an toàn cho bản thân và gia đình.
Phanh hết cỡ nhưng xe không dừng hoặc dừng rất chậm
Trong quá trình điều khiển xe, nếu người lái đã nhấn chân phanh hết cỡ mà xe vẫn không dừng hoặc giảm tốc rất chậm thì có nghĩa hệ thống phanh đã hỏng. Đây là lỗi cực kỳ nguy hiểm bởi nếu nó phát sinh trong trường hợp xe đang chạy ở vận tốc cao, người lái sẽ không thể kiểm soát được tốc độ và có thể gây ra những vụ va chạm rất mạnh, ảnh hưởng trực tiếp đến tính mạng và tài sản của chủ xe.
Lỗi này có thể xuất phát từ rất nhiều nguyên nhân khác nhau: thiếu dầu, má phanh quá mòn, cần đẩy pit tông xi lanh bị cong vẹo nên không tạo ra đủ lực phanh, có không khí lọt vào hệ thống… Để giải quyết tận gốc, chủ xe nên đưa xe đến tiệm để được các chuyên viên kỹ thuật xác định lỗi, đưa ra phương án khắc phục.
Đạp chân phanh nhưng thấy bị hẫng
Với tình huống này, người điều khiển xe chỉ cần chú ý một chút là có thể nhận thấy ngay được. Trong trường hợp phanh ổn định, khi nhấn chân phanh, sẽ có một lực đẩy nhẹ tạo nên sức nặng để người lái không bị đạp phanh quá mạnh thành tình huống phanh gấp. Khi phanh bị hẫng, có thể là xy lanh phanh đã bị thủng, bị rỗ khiến dầu bị trả lại mỗi khi người lái đạp phanh. Hoặc, một trường hợp khác cũng làm hẫng phanh là ô dẫn dầu bị nứt làm dầu rò rỉ. Tựu chung lại, cả hai trường hợp trên đều khiến áp suất trong hệ thống phanh không được duy trì và dẫn tới phanh không hoạt động.
Nếu xe đang rơi vào tình huống này, người lái cần đặc biệt tránh các trường hợp phanh gấp. Bởi việc nhấn chân phanh đột ngột sẽ làm vỡ tuy ô dẫn dầu và gây hỏng hóc hoàn toàn cho hệ thống phanh. Với lỗi trên, chủ xe thường khó tự khắc phục mà phải mang xe đến xưởng. Bởi xưởng sẽ có các thiết bị đo áp suất, từ đó xác định chính xác bộ phận bị hỏng và sửa chữa hoặc thay mới nếu cần.
Chân phanh quá nặng
Trái ngược với lỗi hẫng chân phanh là chân phanh nặng. Thông thường, khi đạp phanh, tuy sẽ có một lực đẩy ngược xuất hiện mang đến cảm giác hơi nặng chân nhưng lực này không lớn và không gây trở ngại cho lái xe. Do vậy, nếu khi nhấn chân phanh mà thấy quá nặng thì có thể đường ống dẫn dầu đã xuất hiện các điểm tắc nghẽn hoặc trợ lực chân không của phanh xe đã bị hỏng.
Nếu hỏng trợ lực, chủ xe chỉ cần thay mới bộ phận này là đã giải quyết được vấn đề. Nhưng nếu tắc đường ống dẫn dầu thì chủ xe buộc phải mang xe ra tiệm để được vệ sinh đường ống, giải quyết các điểm tắc nghẽn.
Phanh bị bó
Bó phanh hay phanh không nhả cũng là sự cố tương đối thường gặp ở hệ thống phanh. Dấu hiệu dễ nhận thấy nhất chính là người điều khiển xe không đạp chân phanh, nhưng phanh vẫn hoạt động và gây giảm tốc. Nếu không khắc phục trục trặc này, về lâu dài, động cơ xe sẽ bị ảnh hưởng và dễ kéo theo nhiều lỗi hỏng hóc không mong muốn khác.
Bó phanh xe có thể xuất phát từ một vài nguyên nhân khác nhau như: hệ thống lò xo tại các má phanh bị hỏng, xy lanh tổng của xe gặp phải trục trặc, cạn dầu ắc quy phanh hoặc xy lanh ở bánh xe bị kẹt… Ngoài các lỗi hệ thống, bó phanh còn có thể xuất phát từ các lỗi của người sử dụng. Chẳng hạn, người lái chỉnh sai chế độ phanh tay, nhả chân phanh không đúng hoặc các thao tác thủ công khác với hệ thống phanh không “chuẩn” cũng sẽ dẫn đến tình trạng phanh không nhả.
Do vậy, khi lỗi bó phanh xuất hiện, trước hết, chủ xe cần tự điều chỉnh lại các thao tác với phanh để từ đó xác định xem trục trặc đến từ thiết bị hay đến từ người dùng. Nếu là lỗi người dùng thì chỉ cần chỉnh lại thao tác cho hợp lý. Còn nếu là lỗi thiết bị, chủ xe nên mang xe đến các xưởng sửa chữa để được hỗ trợ.
Lỗi này có thể xuất hiện trên mọi dòng xe nhưng thường xảy ra ở những xe sử dụng hệ thống phanh tang trống. Về mặt nguyên lý, xe bị nghiêng khi phanh là do lực phanh tác động lên các bánh xe không đều nhau. Lỗi này xảy ra khi một trong số các đĩa phanh bị dính dầu, má phanh lắp không chính xác tạo nên các khe hở, tắc cục bộ trên các tuyến ống dẫn dầu…
Khi xe có dấu hiệu bị nghiêng mỗi lần đạp phanh, chủ xe cần ngay lập tức mang xe đến cơ sở sửa chữa. Bởi nếu cứ để như vậy, khi chạy tốc độ thấp thì không có ảnh hưởng quá nhiều nhưng nếu chạy tốc độ cao hoặc qua các đường cua trơn trượt, xe có thể bị nghiêng mạnh dẫn tới lật xe.
Nhấn phanh xe bị rung, lắc khác thường
Trong trường hợp phanh chạy hoạt tốt, khi đạp chân phanh, người điều khiển xe cũng sẽ cảm nhận được chấn rung nhẹ do lực ma sát. Bởi vậy, lỗi rung lắc đến từ hệ thống phanh sẽ tương đối khó phát hiện nếu chủ xe không thực sự để tâm hoặc không sử dụng xe liên tục. Nếu thấy dấu hiệu rung lắc này, chủ xe cần phải nhanh chóng tháo phanh ô tô và tiến hành kiểm tra. Bởi rất có thể, một bộ phận của hệ thống phanh đang gặp trục trặc.
Các lỗi thường thấy ở đây có thể là: bánh (lốp) xe không cân, đĩa phanh bị cong vênh, đĩa phanh và má phanh có điểm lồi lõm dẫn tới tiếp xúc không đều, má phanh bị mài mòn… Lỗi này tương đối dễ khắc phục nếu chủ xe phát hiện sớm. Tuy nhiên, người điều khiển không nên vì lỗi nhẹ mà bỏ qua không sửa bởi theo thời gian dài, ô tô dễ bị nghiêng, lệch khi phanh và dẫn tới lật xe rất nguy hiểm.
Phanh có tiếng kêu khác thường
Tiếng rít phát ra đều đặn
Nếu đạp chân phanh mà phát ra nhưng âm thanh “két két” đều đặn và liên tục thì đây là “tín hiệu” cho thấy chủ xe nên nhanh chóng thay mới má phanh. Má phanh quá mòn chính là nguyên nhân của những âm thanh này. Nếu không thay má, hiệu quả giảm tốc của phanh sẽ kém dần và có thể gây ra những lỗi khác cho hệ thống phanh như: cong vênh đĩa phanh, má phanh và đĩa phanh tiếp xúc không đều…
Tiếng kêu không phát ra liên tục và kêu không lớn
Thông thường, với trường hợp này, chủ xe chỉ cần làm vệ sinh toàn bộ hệ thống phanh để lọc sạch bụi bẩn, rác thải vô tình lọt vào hệ thống phanh. Nếu như vệ sinh phanh mà không giải quyết được tiếng ồn, chủ xe cần phải cân nhắc đến một số nguyên nhân khác như: gãy lò xo phanh, má phanh kém chất lượng, guốc phanh bị lệnh tâm… Và trong tình huống này, tốt nhất, chủ xe nên mang xe ra tiệm để được các thợ chuyên nghiệp hỗ trợ tháo lắp, sửa chữa.
Kết lại, thông qua các dấu hiệu bất thường ở hệ thống phanh xe ô tô, người điều khiển xe có thể phán đoán phần nào các trục trặc và có hướng giải quyết. Tuy nhiên, để phòng tránh những rủi ro không mong muốn, chủ xe cần thường xuyên bảo dưỡng hệ thống phanh, thay mới má phanh để giảm thiểu tối đa các trục trặc. Đồng thời, người điều khiển xe cũng cần phải học hỏi các kỹ thuật về chỉnh phanh để giúp cho chuyến đi luôn an toàn, thuận lợi.
Trần Vỹ
