Để đánh giá cụ thể tác động của việc VinFast đi đầu tung ra ôtô điện, nên đánh giá trên 3 phương diện: ngành công nghiệp ôtô, môi trường – xã hội – cộng đồng và cuối cùng là người tiêu dùng. Xét về bình diện ngành công nghiệp ôtô thì VF e34 không phải là model xe điện đầu tiên được lưu hành trên thị trường Việt. Có rất nhiều mẫu xe khác nhau được giới thiệu nhưng đa số đều là xe rẻ tiền đến từ Trung Quốc và phạm vi lưu hành chỉ gói gọn trong các sân golf, khu nghỉ dưỡng và các khách sạn. Cũng có những chiếc xe điện cao cấp Tesla được nhập khẩu không chính hãng nhưng số lượng chỉ đếm trên đầu ngón tay, còn giá thì toàn từ vài tỷ đồng trở lên.Vậy nên có thể nói VF e34 sẽ là model xe điện thương mại đầu tiên được lưu hành rộng rãi ở Việt Nam với hệ thống trạm sạc, trạm đổi pin được VinFast xây dựng và bố trí đủ cả 63 tỉnh thành cùng chế độ sửa chữa, bảo hành chính hãng rộng khắp.
Trong khi các nhà sản xuất xe khác ở Việt Nam đều chú trọng tới việc khai thác xe động cơ đốt trong, mỏ vàng của họ. Việc sản xuất các xe động cơ điện đòi hỏi công nghệ cao, vốn đầu tư lớn, những nghiên cứu tiên phong, trong khi đó đầu ra lại chưa biết có chắc chắn hay không, rủi ro lớn, vì vậy chả ai dại gì đâm đầu vào làm xe điện. VinFast thì khác, họ là hãng xe non trẻ nhất, nếu cứ đâm đầu vào một “đại dương đỏ thẫm” đã có sẵn những hãng xe tên tuổi lớn đang cạnh tranh thì khó với họ.Tất nhiên là họ không sợ gì việc cạnh tranh, bằng chứng là họ đã sản xuất những chiếc xe động cơ đốt trong truyền thống và kết quả kinh doanh là không hề tệ, nhưng với tinh thần khởi nghiệp dám nghĩ, dám thử cái mới, VF e34 ra đời để thách thức cả một nền công nghiệp ôtô Việt Nam.
Ngành công nghiệp ôtô nước nhà sẽ có lợi khi xe động cơ đốt trong không còn giữ vị trí độc tôn trên thương trường nữa. Ngành này giờ đây đang có một hướng đi mới để phát triển những chiếc xe thân thiện hơn với môi trường, áp dụng những công nghệ mới nhất, tạo sự cạnh tranh gắt gao hơn.
Về mặt xã hội, có nhiều cái lợi khi model xe điện mới của VinFast ra đời. Trước kia khi bầu không khí của các thành phố trở nên ô nhiễm một cách trầm trọng vì khói bụi của các phương tiện giao thông thải ra thì các hãng xe của Việt Nam vẫn “bình chân như vại”, việc đó có vẻ như không liên quan đến họ, xe vẫn sản xuất, vẫn bán đều, việc cải tạo chất lượng bầu không khí là của chính quyền và những ai khác nữa. Tuy nhiên giờ đây người dân đã có sự lựa chọn phương tiện giao thông giảm thiểu lượng khí thải phát tán ra môi trường. Một khi sự lựa chọn này trở nên phổ biến thì chắc chắn các hãng xe tại Việt Nam sẽ phải nghĩ lại.
Ngoài ra việc bố trí các trạm sạc pin trên khắp 63 tỉnh thành của Việt Nam lại tạo ra một mô hình kinh doanh mới, nơi mà bất kỳ một cá nhân nào có mặt bằng gần và thuận tiện cho việc giao thông trên các cung đường lớn nhỏ đều có thể hợp tác với VinFast đặt trạm sạc để phục vụ các khách hàng xe điện. Và đương nhiên nó không chỉ dừng lại ở dịch vụ sạc pin mà còn có thể cung cấp rất nhiều các dịch vụ khác đi kèm như bán hàng tiện lợi, các dịch vụ ăn nghỉ. Tại các địa phương có số giờ nắng nhiều trong năm, các trạm sạc có thể nghiên cứu để dùng năng lượng mặt trời. Việc này cũng sẽ làm thay đổi căn bản thị trường dịch vụ xe.
Đối với người tiêu dùng giờ đây họ đã có sự lựa chọn cho riêng mình, sự lựa chọn góp phần làm trong sạch không bầu không khí của các thành phố, thị trấn, thị xã nơi họ sinh sống, làm chất lượng cuộc sống của họ tốt hơn và cũng là sự chăm sóc cho con cái, thế hệ tương lai của họ.
Xét về tiêu chí của một phương tiện di chuyển thì giá xe VF e34 lúc đầu chỉ ngang bằng giá xe của một số xe động cơ đốt trong mà dân gian vẫn ví như “thùng tôn di động”. Theo giới thiệu e34 làm từ vật liệu tốt và được trang bị những công nghệ mới như ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong điều khiển các hệ thống trong xe, quản lý xe thông minh, điều khiển bằng giọng nói mọi vùng miền Việt Nam.
Vì thay thế động cơ đốt trong bằng động cơ điện đơn giản hơn nên e34 có chi phí bảo dưỡng sửa chữa chỉ bằng cỡ 1/3 so với các xe động cơ đốt trong cùng loại, vì vậy nên VinFast đã tự tin nâng thời gian bảo hành của xe lên tới 10 năm.
Nhưng liệu tất cả có đều là màu hồng đối với xe động cơ điện hay không?
Điều lấn cấn nhất đối với khách hàng khi chọn ôtô động cơ điện là khoảng cách mà xe chạy được sau mỗi lần sạc và thời gian sạc của xe. Tesla của Mỹ là hãng xe điện đầu tiên giải quyết được tương đối triệt để các vấn đề này. Nhìn vào model xe phổ thông nhất của hãng là Model 3 đang lưu hành trên thị trường thì chúng ta có thể thấy bản Long Range, quãng đường vận hành dài, chạy được tận 570 km sau mỗi lần sạc, bản tiêu chuẩn chạy được khoảng 420 km sau mỗi lần sạc (số liệu công bố trên website Tesla). Quãng đường chạy được là tương đương hoặc thậm chí vượt trội so với mỗi lần đổ xăng. Thời gian sạc nhanh tại trạm là 22 phút được 80% dung lượng pin, sạc chậm tại nhà mất 8-11 tiếng tức là nguyên một đêm.
VF e34 chạy được 300 km sau mỗi lần sạc và mất 15 phút để sạc nhanh tại trạm tới được 60% dung lượng pin nghĩa là 180 km. Nhìn vào thông số thì thấy rằng nếu một người có nhu cầu đi lại khảng 60 km mỗi ngày thì đi xe Tesla sẽ phải sạc lại sau 1 tuần còn e34 phải sạc lại sau mỗi 5 ngày.
Tuy nhiên nếu nhìn sang một hãng xe điện khác là Polestar, do Volvo Thuỵ Điển phát triển, thì quãng đường tiêu chuẩn sau mỗi lần sạc của model Polestar 2 chỉ là 370 km, nghĩa là 6 ngày di chuyển. Nếu chủ xe chỉ chạy trung bình 50 km/ ngày thì e34 phải sạc lại sau 6 ngày và Polestar 2 là đủ 1 tuần. Sở dĩ Tesla có thể vượt qua các đối thủ là nhờ công nghệ chế tạo pin vượt trội của mình.
Có nghĩa là để sử dụng một chiếc xe xanh hơn, nhiều công nghệ hơn, khách hàng vẫn phải hy sinh một chút bất tiện về thời gian. Để bù lại sự bất tiện này VinFast cũng đã cố gắng nghiên cứu và rút ngắn thời gian sạc nhanh xuống còn 15 phút để chạy thêm 180 km.
Pin của e34 là pin thuê nên người dùng sẽ phải trả thuê bao theo tháng, tuy nhiên giá xe vì thế cũng mềm hơn. VinFast cũng đang có chương trình khuyến mãi tặng một năm thuê bao pin cho khách hàng, một sự lựa chọn rất tốt. Nếu tính cả chi phí thuê pin và tiền điện sạc thì những khách hàng có nhu cầu chạy từ 1.200 – 1.500 km/tháng sẽ có chi phí ngang bằng chi phí nhiên liệu của động cơ xăng.
Xe điện không chỉ có lợi cho môi trường, cộng đồng, thúc đẩy nền công nghiệp ôtô đi lên, chống thế cạnh tranh độc quyền mà còn là niềm tự hào công nghệ của mỗi hãng xe và quốc gia sở hữu nó. Giờ đây người tiêu dùng đã có thêm sự lựa chọn, sự lựa chọn cho môi trường sống, sự lựa chọn cho tiêu dùng, cho phát triển kinh tế và sự lựa chọn tự hào.
Phạm Vũ Tùng
(Kỹ sư ôtô, chuyên gia marketing)
