Xem thêm: 1 tiếng trò chuyện với nhà thiết kế Frank Stephenson, phần I và phần II.
BB: Những tiến bộ trong thiết kế có sự hỗ trợ của máy tính đã thay đổi hoàn toàn công việc của ông từ khi bắt đầu sự nghiệp cho đến thời điểm hiện tại. Ông có thể nói rõ hơn sự khác biệt về công nghệ giữa thiết kế những năm 1980 với ngày nay không?
FS: Ừ, ý tôi là nó rõ ràng đã thay đổi. Nó giống như việc làm bác sĩ, bạn biết đấy. Hãy tưởng tượng một bác sĩ vào những năm 1980 và anh ta không thay đổi cách làm việc vào năm 2020. Bạn có thể sẽ thấy điều đó nguy hiểm, đại loại vậy. Ý của tôi là, khi đã có thiết bị hiện đại thì chúng ta không cần làm việc theo cách thức như trước kia nữa mà phải luôn cập nhật phương pháp làm việc mới, nếu không bạn sẽ không bắt kịp thời đại của những thiết kế sau này.
Cảm giác làm điều đó thật thú vị. Vì bạn nhận ra được rằng chuyển từ phương thức làm việc thủ công sang công nghệ số, bạn sẽ làm được nhiều việc hơn và công việc đạt hiệu quả hơn. Bạn có thể mắc nhiều lỗi lầm nhưng có thể thực hiện lại. Bạn có thể thử các lựa chọn mới, nếu không thích bạn có thể quay lại ban đầu.
Còn khi làm theo cách thủ công thì trong 15 năm đầu của sự nghiệp, tôi phải phụ thuộc nhiều vào năng khiếu vốn có của mình. Làm việc thủ công bạn chỉ có thể tưởng tượng chiếc xe trên giấy ở dạng 2D. Nhưng giữa những năm 1990 bắt đầu xuất hiện công nghệ kỹ thuật số và kết hợp hai phương pháp làm việc. Sau đó, chúng tôi bắt đầu sử dụng Photoshop và mọi thứ bắt đầu sôi động trở lại vì phương thức làm việc mới.
Điều tiếp theo đã xảy ra mà tôi nhận thấy, và nhìn thấy nhiều ở thời điểm hiện tại bởi tôi phải phỏng vấn nhiều sinh viên đại học khi tuyển dụng. Đó là tôi không thể đề nghị một sinh viên tốt nghiệp ngành thiết kế ở đại học vẽ một chiếc xe – điều này thực sự đáng sợ và thất vọng. Họ đều nói kiểu “Vâng, tôi sẽ quay lại trong 1 giờ nữa với hình ảnh render một mẫu xe như thật”. Và tôi nói rằng “OK, nhưng bản vẽ đâu?”. Vâng, họ không dành thời gian vẽ phác hoạ mà làm việc thẳng với máy tính.
Những thiết kế trên máy tính đó, giống như bất kỳ ai thành thạo kỹ năng tin học đều có thể làm được. Máy tính là công cụ mà về cơ bản, tôi không nói rằng nó đang thiết kế ra ô tô nhưng tôi cảm thấy nó làm lu mờ một phần nào đó trong thiết kế. Nhiều nhà thiết kế đang mất dần đi độ nhạy bén vốn có nhờ khả năng vẽ tay, hoặc làm việc với mô hình đất sét và tạo mô hình thủ công. Hiện tại, về cơ bản các nhà thiết kế làm điều đó trên Photoshop hoặc bất kỳ phần mềm nào khác và gửi toàn bộ dữ liệu thiết kế đến máy in 3D để nó tạo hình. Tuy nhiên những mô hình đó sẽ không có hồn do người con tạo ra như trước đây.
Tôi cảm thấy tiếc nuối về điều đó, bởi vì tôi có thể thấy ngay trong những thiết kế xe hơi hiện tại. Ý tôi là, điều này không có gì sai nhưng các đường gân trên xe giống như những nếp gấp trên tờ giấy. Không có sự liên kết giữa các bề mặt, hình khối phức tạp, bạn có thể thấy nó được thiết kế bằng cách lập trình trên máy tính hơn là thổi hồn vào trong chiếc xe. Có một số công đoạn bạn có thể sử dụng máy tính để tăng tốc toàn bộ quá trình sản xuất. Tôi có cảm giác như các nhà thiết kế xe ngày nay đang dần trở nên giống những nhà thiết kế dữ liệu hơn.
Quay trở lại những năm 80 và 90 bạn yêu cầu một người phác thảo chiếc xe hơi, và người đó sẽ thực hiện điều ấy giống như một tác phẩm nghệ thuật. Anh ta thực hiện điều đó ngay trước mặt bạn bằng ngòi bút của mình và đó như một bức tranh để bạn treo tường. Còn ngày nay thì đó lại là một bức ảnh mặc dù kết quả chất lượng công việc như nhau. Trước kia nhìn vào một bản phác thảo, bạn có thể biết ai đã tạo hình ra nó và chiếc xe sẽ thể hiện theo phong cách riêng của mỗi người.
Ngược lại ngày nay nhìn vào những tấm ảnh render một chiếc ô tô, ta sẽ thấy không có một nét riêng nào. Chúng ta không thể ngăn cản điều này, cả thế giới đang đi theo theo cách thức ấy, nhưng các nhà thiết kế bắt đầu nhận thấy đó là một điều tốt. Nó giống như những gì đang diễn ra với Tesla Cybertruck. Khi mẫu xe này được giới thiệu, mọi người đều ngạc nhiên dù có người thích – người không.
Giờ đây nhiều người đã quen với Tesla và những đứa trẻ khi nhìn thấy chiếc xe này đều nói rằng nó đến từ tương lai; chính vì vậy hãng xe này đã bắt tay vào tạo ra nó. Đùng cái, một chiếc xe có ngoại hình không được bắt mắt trở nên thời thượng. Tesla, tôi xin lỗi, theo quan điểm về thiết kế, tôi phải nỗ lực rất nhiều nếu muốn tạo ra một chiếc xe như vậy bởi tâm hồn tôi không làm việc với thước kẻ và các đường thẳng.
Chiếc xe giống như ai đó lấy thước kẻ và vẽ đường tròn, đặt bánh xe ở vị trí này và đặt hình tam giác ở vị trí kia để tạo ra hình dáng nó. Đó không phải là một thiết kế thông thường mà nó được tạo ra từ những con số và công thức lượng giác. Tôi đang ở trong giai đoạn, nơi tôi có thể nhìn cả hai khía cạnh. Nhưng những nhà thiết kế không học cách phác thảo ý tưởng mà họ sẽ bắt đầu dựa vào những nền tảng có sẵn. Cơ sở ấy là Photoshop và hình ảnh render giống thực tế từ các bản vẽ.
Nếu bạn yêu cầu họ vẽ ra một chiếc xe trên giấy thì thực sự họ sẽ khó có thể làm được. Họ đã đánh mất đi một phần của nghề thiết kế, một công việc được coi là cao quý. Đến giờ nó là một thứ mà bạn học bằng những con số ở trường đại học. Mọi người đều sử dụng máy tính xách tay thay vì một tờ giấy hay cái bút chì. Họ đang tạo ra những mẫu xe có thiết kế đẹp, trông khá tuyệt vời ở trên giấy.
Nhưng hãy nhìn vào chiếc BMW 4 Series, bạn biết đấy. Nó giống như kiểu một nhà thiết kế nào đó ở BMW tạo ra một bản render trên máy tính và đem cho các lãnh đạo của hãng xem. Ban lãnh đạo của hãng nói “Chà! Thật hấp dẫn! Yeah bắt tay vào làm nó thôi” nhưng khi chiếc xe đã được bán ra và giờ họ nhìn lại kiểu: “Ồ đợi chút, đó là bản vẽ ư?”. Tôi chắc chắn lưới tản nhiệt của 4 Series đã được tạo ra theo cách đó.
BB: Nhân tiện chúng ta đang nói về chủ đề BMW, với tư cách là nhà thiết kế của chiếc X5, ông cảm thấy thế nào về ảnh hưởng của mình đến trào lưu “SUV hoá” như một hiện tượng toàn cầu trong 20 năm qua?
FS: Đó nghe có vẻ là một câu hỏi phức tạp. Tôi cảm thấy khá ưng ý về chiếc xe. Tôi nghĩ BMW đã tạo ra một cú hích đúng lúc. Đặc biệt là khi xét tới việc BMW vào thời điểm đó được coi là một công ty chuyên về xe mang phong cách thể thao. Vì vậy, tôi nghĩ ra cách tiếp cận mà chúng tôi đã áp dụng nó tại thời điểm ấy là SAV (Sport Activity Vehicle – Phương tiện dành cho các hoạt động thể thao).
Chiếc xe cho thấy nó sẽ có một thị trường nhất định cho loại phương tiện này và đối tượng hướng tới là nữ giới. Bắt đầu từ việc khi ngồi vào X5, họ sẽ có cái gọi là vị trí lái đem tới cảm giác kiểm soát cao. Và ngay lập tức xe sẽ thực hiện đem tới cảm giác an toàn hơn khi ngồi trên một chiếc xe khác. Bên cạnh cảm giác an toàn, họ còn có thể mang theo nguyên một đội bóng theo với những đứa trẻ cùng thú cưng của mình đi mua sắm hàng tuần.
Ý tưởng đằng sau là một chiếc xe mà bạn có thể lái tới một buổi hoà nhạc opera lẫn một hành trình xuyên quốc gia. Những yếu tố ấy đã tạo cơ hội cho X5. Tôi nghĩ nó là một phân khúc hay để thay thế cho xe wagon. Người tiêu dùng thời điểm đó lựa chọn những chiếc wagon vì sự tiện dụng của nó. BMW đã đặt niềm tin vào dòng SUV, chính vì vậy họ đã làm mới mình theo cách riêng. Nếu bạn muốn đi địa hình thì SUV không phải là một chiếc xe chuyên dụng. Nhưng để phục vụ mục đích đi lại hằng ngày thì đó là một lựa chọn hợp lý.
Bạn biết đấy, có phải là một thời những chiếc xe minivan kiểu Chrysler (Town & Country) đã từng được ưa chuộng bởi khả năng nồi 6 người? Tôi nghĩ kiểu dáng SAV mà X5 đi tiên phong cũng giống vậy. Nó mở ra một thị trường mới. Tôi không nghĩ rằng chúng tôi biết rằng mình đã làm được điều như vậy, nhưng nó đã dẫn tới chiếc xe tiếp theo. Ồ hay lắm, giờ hãy cùng tạo ra một chiếc xe lớn hơn, chúng ta sẽ gọi nó là X7. Sau đó là một chiếc xe nhỏ hơn, và nhỏ hơn nữa!
