Trong những năm gần đây, Mỹ đối mặt với vấn nạn bị những tay trộm “đả” một thiết bị kiểm soát khí thải của xe ô tô – gọi là Bộ chuyển đổi chất xúc tác (Catalytic Converter). Tại sao các tay trộm lại vất vả chui xuống gầm xe ô tô để lấy thiết bị này? Các chuyên gia đã có câu trả lời.
3 thứ đắt giá bên trong
Thị trường ô tô Mỹ sử dụng rộng rãi Bộ chuyển đổi chất xúc tác (có thể gọi là bộ xử lý khí thải). Về cơ bản, thiết bị này đóng vai trò chuyển những khí độc/chất ô nhiễm trong khói thải ô tô thành những chất thải ít độc hơn ra môi trường.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ ra quy định từ năm 1975 rằng tất cả các xe ô tô chạy bằng xăng/diesel phải trang bị bộ chuyển đổi chất xúc tác.
Hệ thống khí xả của ô tô về cơ bản là một cái phễu dài để thải các khí đã qua sử dụng ra khỏi quá trình đốt cháy. Khí thải từ các xi lanh riêng lẻ vào ống xả. Sau đó đi qua bộ chuyển đổi chất xúc tác.
Tại đây, thiết bị này sẽ xử lý để giảm mức độ độc hại của khí thải ra môi trường. Để làm được điều đó, bộ này cần các chất xúc tác và những vật liệu đắt hơn vàng.
ẢNH: MONTY RAKUSEN / GETTY IMAGES
Ở nửa trước của bộ chuyển đổi chất xúc tác, có chứa bạch kim, Paladi và Rhodi – đóng vai trò là chất xúc tác khử – để loại bỏ khí thải độc hại NOx.
Ở nửa sau của bộ chuyển đổi chất xúc tác là bộ xúc tác có thể đốt cháy Cacbon monoxit và Hiđrocacbon. Kết quả? Có tới 90% các loại khí gây hại này không bao giờ thoát ra môi trường.
2 thứ đắt hơn vàng
Bộ xúc tác tuy rất nhỏ nhưng có giá rất cao, tới vài trăm đô la. Bộ xúc tác mới xuất xưởng thường có giá tối thiểu là 1.000 đô la.
Đặc biệt, hai trong số ba kim loại đất hiếm, đắt tiền được sử dụng trong bộ chuyển đổi chất xúc tác có giá trị hơn vàng (tính trên mỗi ounce).
– Giá Paladi giao ngay hiện là hơn 2.300 USD (vàng khoảng 1.900 USD, tính tại thời điểm tháng 1/2021), tăng 20% kể từ tháng 1 năm 2020, theo Đại lý kim loại APMEX (bang Oklahoma, Mỹ).
– Riêng giá của Rhodi bắt đầu vào năm 2020 khoảng 6.000 đô la, đã tăng vọt lên 16.000 đô la vào tháng 1/2021.
– Bạch kim (Pt), sau khi giảm sâu trong đợt đại dịch tháng 3 và tháng 4, đã ổn định hơn. Mặc dù không bằng mức giá của một thập kỷ trước, nhưng nó đã đạt mốc 1.000 đô la vào tháng 12/2020.
Trong danh sách 17 vật liệu đắt nhất hành tinh của Brightside, vàng đều đứng sau bạch kim, Paladi và Rhodi.
Theo Cục Tội phạm Bảo hiểm Quốc gia Mỹ (NICB), trong năm 2015, gần 4.000 bộ chuyển đổi chất xúc tác đã được báo cáo bị đánh cắp trên toàn nước Mỹ – tăng 23% kể từ năm 2008 – nhưng con số thực “cao hơn nhiều.”
“Mặc dù những vụ trộm này xảy ra thường xuyên, nhưng rất khó để theo dõi chính xác những vụ trộm này”, Tully Lehman, giám đốc các vấn đề công cộng của NICB, nói với Car and Driver.
