Xe mất phanh là một trong các tình huống nguy hiểm nhất. Khi này người lái cần biết được nguyên nhân để có phương pháp xử lý an toàn.
Nguyên nhân xe bị mất thắng
Các nguyên nhân xe ô tô mất thắng thường gặp:
Mất áp suất dầu phanh
Hệ thống phanh ô tô hoạt động dựa vào áp suất dầu phanh. Nếu xe bị mất áp suất dầu phanh sẽ khiến phanh bị chậm, quãng đường phanh dài, thậm chí mất phanh. Thông thường nếu áp suất dầu phanh hạ thấp, đèn báo lỗi phanh trên ô tô sẽ bật sáng để báo hiệu cho người lái.
Nguyên nhân xe bị mất áp suất dầu phanh đa phần vì xe bị thiếu dầu phanh. Lý do có thể xe bị rò rỉ dầu hoặc đã lâu không được thêm dầu. Để biết cần kiểm tra bình chứa dầu phanh. Nếu mức dầu quá thấp so với quy định nên châm thêm dầu vào. Tuy nhiên sau khi thêm dầu, tình trạng mất phanh vẫn diễn ra thì khả năng cao xe đang bị rò rỉ dầu.
Có nhiều nguyên nhân gây rò rỉ dầu phanh, thường thấy là phớt cao su hay đường ống phanh bị mòn, rách, hở… Trong trường hợp này tốt nhất nên gấp rút đưa xe đến garage để kiểm tra và xử lý triệt để.
Có không khí lọt vào đường ống dẫn dầu phanh
Nếu cố gắng đạp phanh nhưng phanh yếu hoặc không có tác dụng thì rất có thể đường ống dẫn dầu phanh bị lọt khí vào trong. Khí lọt vào đường ống dẫn dầu sẽ làm tắc nghẽn đường ống, khiến xe không tạo được áp suất đủ để hệ thống phanh hoạt động. Để xử lý xe mất phanh trong trường hợp này, người lái cần tiến hành xả gió hệ thống phanh để loại bỏ các bọt khí trong đường ống dầu.
Xy lanh chính bị hỏng
Xy lanh chính đảm nhận vai trò tạo áp suất dầu thắng để hệ thống phanh ô tô hoạt động. Vì vậy nếu xy lanh chính gặp trục trặc, hỏng hóc nặng thì sẽ khiến xe bị mất áp suất dầu thắng, dẫn đến xe bị mất thắng. Đây cũng là một trong các nguyên nhân xe ô tô mất thắng thường gặp.
Phanh ABS bị lỗi
Phanh ABS là hệ thống hỗ trợ chống bó cứng phanh, giúp đảm bảo an toàn khi xe phanh gấp. Ngày nay hệ thống ABS được trang bị trên hầu hết các dòng xe hơi hiện đại.
Hệ thống chống bó cứng phanh ABS đôi khi cũng xảy ra lỗi. Thông thường hệ thống ABS bị lỗi sẽ không ảnh hưởng đến hoạt động của hệ thống phanh. Tuy nhiên đôi khi ABS lỗi làm ngăn cản van nạp/xả thực hiện thao tác đóng/mở khiến xe bị mất phanh. Đây là trường hợp khá hiếm gặp.
Thói quen không tốt từ người lái
Xe ô tô bị mất phanh cũng có thể do lỗi của người lái xe. Trong quá trình sử dụng xe, nhất là khi xe chở nặng, xuống dốc cao… nếu người lái liên tục đạp phanh với một khoảng dài, tạo áp lực lớn lên phanh thì rất dễ khiến má phanh bị cháy, dẫn đến tình trạng phanh không ăn, phanh bị yếu hay xe bị mất phanh.
Bởi do rà phanh liên tục, sự ma sát giữa đĩa phanh và má phanh tạo ra một nhiệt lượng rất lớn khiến dầu phanh bị sôi, làm cháy má phanh. Vì vậy, người lái cần hết sức cẩn thận, không nên rà phanh liên tục trong khoảng dài, gây sức ép quá lớn lên hệ thống phanh. Nếu muốn giảm tốc độ có thể kết hợp sử dụng phanh xe với việc về số thấp để phanh bằng động cơ.
Cách xử lý khi xe mất phanh
Xe ô tô mất phanh là một trong các tình huống rất nguy hiểm. Bởi khi này người lái rất khó làm chủ được tốc độ xe. Trong trường hợp xe bị mất phanh khi đổ đèo dốc sẽ càng nguy hiểm hơn. Sau đây là phương pháp xử lý khi xe mất thắng:
Giữ bình tĩnh
Mất bình tĩnh khi phát hiện sự cố về phanh chỉ làm mất đi thời điểm vàng để xử lý tình trạng mất phanh. Bởi thế, người lái cần phải thật bình tĩnh.
Luôn quan sát, bật đèn báo khẩn cấp
Không hoảng loạn và cũng không chăm chăm vào việc giảm tốc cho xe. Thay vào đó việc cần làm đầu tiên là quan sát diễn biến phía trước để tránh gây va chạm. Ngay lập tức bật đèn báo khẩn cấp, nháy đèn pha, dùng cói báo liên tục để các phương tiện đang cùng lưu thông chú ý chủ động nhường đường.
Giảm/nhả chân ga tuỳ trường hợp
Xe mất phanh là trường hợp không thể sử dụng chân phanh để kiểm soát tốc độ của xe. Cách xử lý khi xe mất phanh được khuyên áp dụng nhiều nhất đó là nhả chân ga hoặc giảm chân ga.
Tuy nhiên cũng cần xem xét tuỳ trường hợp. Nếu đang di chuyển trong đường đông đúc hoặc đang xuống dốc thì người lái không nên nhả chân ga mà chỉ cần giảm ga. Vì nhả chân ga để xe chạy tự do càng khiến xe dễ va chạm với các phương tiện khác, gây ra hậu quả nghiêm trọng. Đây không phải là thời điểm tốt để thả xe chạy tự do theo quán tính. Nếu xe bị mất phanh khi đang bật chế độ ga tự động Cruise Control, người lái nên tắt ngay Cruise Control và giảm ga.
Không tắt máy xe
Khi xe ô tô mất phanh tuyệt đối không tắt máy xe. Rất nhiều trường hợp vì mất bình tĩnh, người lái tắt máy xe ngay khi phát hiện xe bị mất phanh. Hành động này cực kỳ nguy hiểm. Bởi tắt máy xe sẽ làm xe bị mất trợ lực lái khiến người lái rất khó điều khiển xe để tránh các chướng ngại trên đường.
Thêm vào đó, tắt máy xe nghĩa là xe không còn được hãm bởi động cơ và hộp số. Xe sẽ rơi vào trạng thái chạy tự do theo lực quán tính. Điều này càng làm tình trạng tồi tệ hơn.
Chuyển xe về số thấp
Người lái có thể tận dụng phanh động cơ bằng việc chuyển xe về số thấp. Đây là phương pháp xử lý khi xe mất thắng hiệu quả và an toàn nhất. Đối với xe hộp số tự động, người lái chỉ cần chuyển sang chế độ bán tự động, chế độ số thấp hoặc chuyển số qua lẫy chuyển số trên vô lăng. Đối với xe hộp số sàn, người lái chỉ cần chuyển cần số về số 1 hoặc 2.
Tuy nhiên một vấn đề đặt ra đó là nếu xe đang chạy tốc độ cao đột ngột bị ép về số thấp có thể khiến xe bị vỡ máy, làm phá huỷ hệ thống truyền động. Khi này càng nguy hiểm hơn. Do đó, theo các chuyên gia, khi xử lý xe mất thắng không nên cho xe về số thấp ngay từ đầu. Thay vào đó hãy chuyển số theo từng cấp hoặc 2 cấp. Chẳng hạn, xe đang ở số 5 thì có thể về số 4 hoặc 3, sau khi cảm thấy tốc độ ổn định hơn thì tiếp tục về số 2 hoặc số 1.
Đạp nhồi phanh liên tục
Dù xe mất phanh nhưng cũng hãy thử đạp nhồi phanh liên tục. Bởi có thể xe mất phanh chỉ vì xe chỉ bị mất áp suất dầu phanh tạm thời. Đạp nhồi phanh liên tục có thể giúp lấy lại được áp suất dầu phanh. Khi nhấn bàn đạp phanh cảm giác mềm và bàn đạp phanh bị thấp thì rất có thể xe mất phanh do sự cố đường ống dẫn dầu. Lúc này, hãy thử đạp phanh nhiều lần.
Sử dụng phanh tay
Ngoài phanh chân, trên xe ô tô vẫn còn một hệ thống phanh khác đó là phanh tay. Phanh tay được thiết kế để sử dụng khi xe dừng hẳn. Nhưng trong trường hợp khẩn cấp cũng có thể dùng phanh tay để tạo lực hãm.
Tuy nhiên nếu sử dụng phanh tay cần lưu ý chỉ sử phanh tay để hãm khi xe đang chạy ở tốc độ càng thấp càng tốt. Bởi sử dụng phanh tay khi xe đang chạy tốc độ cao có thể khiến xe bị khoá bánh, mất độ bám, bị trượt dài trên đường, dẫn đến các tình huống nguy hiểm như xe bị văng, xe bị mất lái.
Khi kéo phanh tay cũng cần chú ý dùng đủ lực, không được quá nhanh hay quá mạnh. Khi phanh nên phanh theo ngưỡng, vừa phanh vừa nhả. Chú ý cảm nhận tình trạng của xe, nếu thấy xe có dấu hiệu xe mất lái thì cần nhả phanh tay ngay.
Chủ động va chạm để dừng xe
Khi xe bị mất phanh người lái nên cố gắng đưa xe vào các con đường vắng, đường gồ ghề, nhiều sỏi đá… để xe giảm tốc. Có thể kết hợp dùng cách đánh võng.
Trong trường hợp bất khả kháng, người lái nên chọn cách xử lý xe mất phanh cuối cùng đó là chủ động cho xe đâm vào một vật cản nào để xe dừng lại. Nên chọn các vật cản có thể dịch chuyển được nhằm giảm lực va chạm như dải phân cách, bụi cỏ, rừng cây hoặc cho xe lao xuống ruộng.
Quốc Hào
